Regels voor robots in ouderenzorg nodig: “De menselijke maat moet gehandhaafd blijven”
De toepassing van robots in ouderenzorginstellingen vraagt om nieuwe ethische regels. Dat zegt Jan Kees van Wijnen, bestuurder bij zorginstelling tante Louise en stichting ‘Anders Werken in de Zorg’, een landelijk samenwerkingsverband. “We willen een ethisch protocol maken waarin we beschrijven hoever we kunnen gaan met robotisering in de ouderenzorg. Zodat de menselijke maat gehandhaafd blijft,” zegt Van Wijnen in Meldpunt Actueel. ANBO-PCOB ondersteunt het plan en noemt het “heel belangrijk dat er een nieuw ethisch afwegingskader” komt voor de toepassing van robots in de ouderenzorg.
Door robots meer tijd voor andere bewoners in de ouderenzorg
Meldpunt Actueel staat (vrijdag 21 november 2025) uitgebreid stil bij de opkomst van AI (kunstmatige intelligentie) en robotica in de ouderenzorg en bezoekt in de uitzending 2 locaties van tante Louise. Het zoeken naar dwalende cliënten kostte verpleegkundigen anderhalf uur per dag. Dat is door de inzet van robots sterk verminderd. “Ik vind het een geweldige uitvinding. Het zorgt er echt voor dat we meer de tijd hebben voor andere bewoners,” zegt verpleegkundige Marco Dons in de uitzending.
Bij zorginstelling tante Louise worden al enkele jaren sociale zorgrobots ingezet. In de verpleging, gebeurt dat als toezichthouder, om te voorkomen dat dementerende ouderen uit onrust gaan dwalen, maar ook om activiteiten te doen met cliënten van de instelling. “Onze robot kan ouderen activeren en kalmeren,” zegt bestuurder Jan Kees van Wijnen.
Robothond haalt verdwaalde bewoners op en brengt ze naar huis
Meldpunt Actueel laat ook enkele recent ontwikkelde robotmodellen zien zoals een robothond. Leverancier Eli de Groot van Smart Robotsolutions: “Als mensen de weg terug niet meer kunnen vinden, kan de hond hen ophalen.” Cliënten zien tijdens een demonstratie vol verbazing de robot op de instelling rondwandelen en worden er heel enthousiast van.
Leverancier Bas van Amerongen van Robostaffer laat in Meldpunt Actueel een serveerrobot zien. “Volgend jaar komt er één op de markt, met twee armen aan de zijkant en een groot scherm aan de voorkant, die kan eigenhandig zaken van tafel pakken en meenemen naar de keuken,” aldus Van Amerongen. Ook zijn er al robotpoppen met een hartslag in gebruik waarmee ouderen kunnen knuffelen en praten.
De nieuwste robots worden steeds interactiever
Onderzoeker Bob Hofstede van kennisorganisatie Vilans volgt de ontwikkelingen in robotica op de voet en hij doet regelmatig gebruikersonderzoeken. “Wat ik tot nu toe zie in onderzoeken, is dat mensen in de interactie met robots vooral tekortkomingen zien. De interactie is vrij beperkt. Je kan niet een heel gesprek hebben met die robot.”
Maar de nieuwste robots worden steeds interactiever, ziet Hofstede. Hij noemt het belangrijk om een gesprek te gaan voeren over de grenzen van de technologie in de ouderenzorg, bijvoorbeeld als het om de privacy van ouderen gaat.
Als Meldpunt Actueel een geavanceerde, mensachtige humanoïde robot toont aan bewoners van tante Louise wordt er overwegend positief op gereageerd. “Ik vind het vreemd dat het allemaal zo kan. Daar sta ik van te kijken,” reageert een cliënt na het zien van een Unitree G1 robot.
ANBO-PCOB maakt zich zorgen
Ouderenvereniging ANBO-PCOB maakt zich zorgen over de komst van nieuwe geavanceerde robotmodellen in de sector. Directeur Anneke Sipkens noemt het ontzettend belangrijk dat er mensen blijven werken in de zorg. Ze pleit voor duidelijke regels. “Het is belangrijk om te kijken waar een robot het verschil kan maken, zonder de rol van een mens te vervangen. En ook: Wat betekent het als je het niet op prijs stelt? Als je door een mens wil worden geholpen?”
“Hoe willen we eigenlijk verder gaan met die robots?”
Jan Kees van Wijnen van Anders werken in de zorg begrijpt die zorgen. “Ik denk zeker dat als je veel met dit soort robots gaat werken, dat er een risico kan zijn. Wij vinden dat er een ethisch afwegingskader moet komen: Hoe kunnen we technologie wel en niet toepassen? Hoe willen we eigenlijk verder gaan met die robots?”
Bij Anders Werken in de Zorg zijn 181 zorgbedrijven aangesloten. De stichting werkt aan als aanjager van innovatie regionaal met zorginstellingen samen, deelt en ontwikkelt kennis met organisaties op het gebied van onderzoek in de zorg.
“Een ethisch protocol is zeer wenselijk”
Bianca Buurman, voorzitter van de beroepsvereniging Verzorgenden Verpleegkundigen V&VN, sluit zich aan bij het voornemen om ethische regels te ontwikkelen voor de inzet van robots in de zorg:
“Het is belangrijk afspraken te maken over de inzet van robots in de praktijk. Een ethisch protocol is zeer wenselijk. Daarnaast vinden we het van belang dat zowel zorgvragers als zorgverleners nauw betrokken zijn bij de ontwikkeling van digitale technologieën en het liefst zelfs in de lead als het gaat om ontwikkeling en implementatie. Nog veel te vaak worden nieuwe technologieën ontwikkeld die onvoldoende aansluiten bij de praktijk of het handelen van zorgverleners,” schrijft Buurman aan Meldpunt Actueel.
Ontwikkeling van een douchestoel
Van Wijnen denkt dat niet alle taken in de verpleging geschikt zijn om robots bij in te zetten. Bijvoorbeeld het douchen van een cliënt wil hij liever niet aan een robot overlaten. Daarom wordt in de sector momenteel een douchestoel ontwikkeld, “zodat mensen zichzelf kunnen douchen, in plaats van dat ze daarbij een medewerker nodig hebben,” zegt de zorgbestuurder.
ANBO-PCO pleit ervoor om vooral te kijken wat mensen zelf willen. “En behoud de mogelijkheid om wel of niet die keuze te maken,” zegt Anneke Sipkens. “De een vindt het prima om in een douchestoel te gaan zitten, de ander helemaal niet. Je kan een robot niet aan ouderen opdringen.”
Spraak-gestuurd rapporteren
Meldpunt Actueel laat ook een toepassing van AI in de ouderenzorg zien. Arenda Jansen, verpleegkundige en zogenoemde Chief Nursing Information Officer (CNIO) bij zorginstelling IJsselheem in Zwolle werkt met die nieuwe technologie. Een CNIO helpt bij het optimaliseren van zorgprocessen, het verbeteren van de patiëntveiligheid en het bevorderen van innovatie. Jansen werkt sinds een jaar met de app Octopus, een AI-systeem dat haar ondersteunt bij huisbezoeken aan cliënten.
Jansen: “Het is ontzettend efficiënt. Vroeger moesten we eerst naar kantoor, moest je per cliënt kijken wat er moet gebeuren. Nu kan je dat samengevoegd doen. De lijntjes zijn korter, de last is lager.” Ze is er heel blij mee en haar cliënten ook.
Met de AI app kan zij spraak-gestuurd rapporteren (samen met de cliënt), een systeem waarmee met spraaktechnologie een rapport kan worden opgesteld dat in een patiëntendossier kan worden verwerkt. Uit onderzoek van kennisorganisatie Vilans, uit oktober 2025 blijkt dat rapporteren met zulke AI technologie op de telefoon 3,5 keer zo snel gaat als typen, zoals dat voorheen werd gedaan.
Van Wijnen ziet spraak-gestuurd rapporteren als een belangrijke oplossing om de werkdruk in de ouderenzorg te verminderen. “Deze software ondersteunt het werkproces (van de zorgmedewerker) optimaal zodat die zoveel mogelijk cliënten kan zien in korte tijd.”
Door: Dirk Bayens
(Foto: MAX)
Zorginnovaties: slimme apparaten maken handen van zorgprofessionals vrij voor zorg