Elke Nederlander heeft PFAS in zijn bloed: RIVM adviseert gevarieerd eten
We hebben allemaal PFAS in ons bloed, zo blijkt uit een vandaag gepubliceerd onderzoek van het RIVM. Deze chemische stoffen tasten het immuunsysteem aan en sommige soorten zijn op de lange termijn mogelijk kankerverwekkend. Nederland is koploper in de aanpak van PFAS.
Wat zijn PFAS en hoe krijgen we die stoffen binnen?
PFAS (Per- en polyfluoralkylstoffen) is een verzamelnaam voor duizenden ‘duistere’ chemische stoffen. Ze worden gebruikt om materialen water-, vet- en vuilafstotend te maken. Ze zitten in allerlei alledaagse producten, zoals regenjassen, antiaanbaklagen, blusschuim, cosmetica en smeermiddelen. Via ons voedsel en drinkwater (ook de bodem zit er vol mee) krijgen mensen zulke substanties binnen. Dat gebeurt ongemerkt. Een kenmerk van deze stoffen is dat ze maar heel langzaam verdwijnen uit het lichaam.
Bekende soorten PFAS zijn onder andere PFOS, PFOA, PFNA, PFDA, PFUnDA, PFHxS en PFHpS. In totaal onderzocht het RIVM 28 soorten in bloed.
Wat onderzocht het RIVM?
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, kortweg het RIVM, onderzocht bijna 1.500 bloedmonsters uit 2016 en 2017. Bij bijna iedereen werden deze PFAS gevonden. Vaak betrof het zelfs verschillende soorten tegelijk. De meest gevonden stoffen waren in de subcategorieën PFOS en PFOA. In bijna alle gevallen was de hoeveelheid ervan in het bloed hoger dan de Europese gezondheidskundige grenswaarde. Die bedraagt 6,9 nanogram per milliliter (voor PFOA, PFOS, PFNA en PFHxS samen).
Wat betekent een te hoge waarde PFAS in uw bloed?
Een te hoge waarde in het bloed betekent niet dat mensen direct ziek worden. Wel kan het immuunsysteem verzwakken. Maar langdurige blootstelling kan bij sommige varianten kankerverwekkend zijn. De risico’s hangen af van 3 variabelen: de hoeveelheid PFAS, hoelang iemand wordt blootgesteld én de persoonlijke gezondheid. Dat kan per geval natuurlijk verschillen.
Zijn er delen van het land waar meer PFAS is?
In sommige gebieden zijn de concentraties veel hoger. In de regio Dordrecht wordt bijvoorbeeld veel PFOA gevonden. Dat komt door de uitstoot van de Chemours-fabriek. En rond de Westerschelde wordt veel PFOS aangetroffen, deels door lozingen van de 3M-fabriek in het naburige België. Bekend is het verhaal dat er in de eieren van hobbykippen in uw achtertuin PFAS zitten vanwege de bodemvervuiling.
PFOS is al sinds 2008 verboden en PFOA sinds 2020. In Frankrijk blijkt uit onderzoek dat de hoeveelheid PFOS in het bloed daalt sinds het verbod, hetgeen het RIVM als hoopvol ziet.
Welke maatregelen worden er getroffen?
Nederland werkt samen met 4 andere Europese landen aan een verbod op alle PFAS in Europa. Dit voorstel ligt nu bij de Europese Unie. Het RIVM onderzoekt dit jaar opnieuw bloedmonsters. In 2026 verwachten ze deze nieuwe resultaten te kunnen publiceren. Dit vervolgonderzoek moet duidelijk maken of de maatregelen effect hebben.
Dit kunt u zelf doen
Het advies dat het RIVM geeft in dit verband is: eet zo gevarieerd mogelijk en probeer producten met PFAS te vermijden. Maar volledige blootstelling is moeilijk te voorkomen. Vooral bedrijven en overheden moeten zorgen voor minder van deze stoffen in het milieu.
(Bron: RIVM, NOS, EU, archief. Foto: Shutterstock)
PFAS: wat zijn het precies en hoe kunt u ze zoveel mogelijk vermijden?