Minister Van Hijum gaat medicijntekort tegen door maximumprijs van 39 goedkope generieke medicijnen los te laten
Eddy van Hijum, zorgminister in het demissionaire kabinet Schoof, gaat vanaf 1 oktober 2025 de maximumprijs of prijsplafond voor 39 generieke medicijnen tijdelijk loslaten. Zo wil hij het structurele medicijntekort in Nederland aanpakken. Deze geneesmiddelen zijn in ons land namelijk zó goedkoop, dat de fabrikanten ze liever leveren aan andere landen.
Waarom zijn sommige generieke medicijnen in ons land zo goedkoop?
Voor patiënten zijn (lage) maximumprijzen voor medicijnen natuurlijk een zegen. Maar wat als daardoor bepaalde generieke medicijnen ineens niet meer leverbaar zijn en zo een tekort ontstaat? Aan zulke tekorten besteedt Meldpunt regelmatig aandacht, ook omdat het de apotheken vaak erg veel extra werk bezorgt. Lees hier wat u kunt doen als een medicijntekort dreigt.
Een generiek medicijn is gebaseerd op een al eerder goedgekeurd medicijn, waarvan de beschermperiode (ook wel: het patent) is verstreken. Noem het een algemeen medicijn, de merknaam speelt geen rol meer, het is een ingeburgerde term geworden zoals ‘aspirientje’. Een generiek medicijn is gelijk aan het origineel. Deze middelen zijn vaak zo goedkoop dat fabrikanten er geen winst op maken. Daarom leveren ze liever aan landen waar de prijzen hoger liggen.
Experts menen dat het loslaten van deze prijsplafonds ervoor zou kunnen zorgen dat Nederland weer aantrekkelijker wordt voor (buitenlandse) producenten. Marcel Bouvy, hoogleraar farmaceutische patiëntenzorg, drukt het in De Telegraaf (27 mei 2025) zo uit: Nederland staat “achteraan in de rij.” De voorgestelde koerswijziging zou de leveringszekerheid bij schaarste sterk verbeteren. Die weg is zorgminister Van Hijum nu ingeslagen.
Preferentiebeleid van zorgverzekeraars is belangrijke reden dat medicijntekort is ontstaan
Die lage maximummedicijnprijzen uit het recente verleden en de daaruit voortvloeiende huidige medicijntekorten zijn natuurlijk niet zomaar ontstaan. Ook daar ligt beleid aan ten grondslag.
Een belangrijke oorzaak van het huidige structurele medicijntekort ligt in het zogenaamde preferentiebeleid van zorgverzekeraars. Hierbij wordt per medicijn één – doorgaans de goedkoopste – leverancier aangewezen. Andere leveranciers houden dan geen voorraad aan. Valt die ene voorkeursleverancier weg, dan zijn er geen alternatieven meer over. Hoewel dit beleid in de loop der tijd miljarden aan zorgkosten heeft bespaard, heeft het ook geleid tot aantoonbare kwetsbaarheid in de levering. Onderzoek van Gupta, uitgevoerd in opdracht van de zorgverzekeraars, bevestigt dat dit beleid bijdraagt aan de medicijntekorten.
De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) onderzoekt momenteel of zorgverzekeraars zich wel voldoende inspannen om hun wettelijke zorgplicht na te komen om het medicijntekort tegen te gaan. Als blijkt dat ze daarin tekortschieten, kunnen ze een officiële waarschuwing krijgen. De NZa betwijfelt of de huidige aanpak van het preferentiebeleid nog wel houdbaar is. In een telefoontje van Meldpunt met de Nza meldt een woordvoerder dat dit onderzoek niet zozeer over de prijzen gaat, maar over enkele andere zaken die onder die zorgplicht vallen. Het onderzoek is echter op het moment van schrijven nog niet gepubliceerd, vandaar dat er nog geen toelichting op gegeven kan worden (‘wordt vervolgd’).
ABN Amro pleit voor structurele investeringen en hogere prijzen
Ook uit de bankensector klinkt al eerder een pleidooi voor hogere prijzen. Volgens een rapport van ABN Amro uit september 2024 staan financiële prikkels als oplossingen voor het medicijntekort in de weg (Artsenkrant, 10 September 2024). Lage marges maken het onaantrekkelijk voor fabrikanten om voor de Nederlandse markt te produceren. De bank pleit voor structurele investeringen en hogere prijzen om de productie zeker te stellen.
Nederlandse fabrikant ziet oplossing voor medicijntekort
Ook Weite Oldenziel, directeur van de Ofichem Group – eigenaar van Nederlands laatste pillenfabriek voor generieke medicijnen – klaagt in De Telegraaf (19 november 2024) over bureaucratische obstakels. Zijn fabriek in Leiden kan “met 1 druk op de knop” snel medicijnen produceren bij tekorten, maar stuit op strenge regels en gebrek aan regie vanuit de overheid. “Iedereen kijkt naar zijn eigen loket. Niemand pakt de verantwoordelijkheid,” zegt Oldenziel. Hij wijst daarbij op Frankrijk, waar flink wordt geïnvesteerd in lokale medicijnproductie.
(Bron: Ministerie van VWS, De Telegraaf, Nederlandse Zorgautoriteit, Artsenkrant, archief. Foto: Shutterstock)