Nieuw incassostelsel om te voorkomen dat kleine schulden snel groter worden: zo werkt het
Staatssecretaris Teun Struycken (Rechtsbescherming) wil voorkomen dat kleine schulden snel groter worden. Hij werkt aan een collectieve afbetalingsregeling. Een onafhankelijke partij bekijkt iemands schuldenoverzicht en wat die kan betalen. Daarna worden de betalingen eerlijk verdeeld onder alle schuldeisers. Zónder extra kosten. Hoe dat precies werkt, leggen we uit.
Wat zijn problematische schulden?
Volgens het Nibud zijn schulden problematisch als mensen langere tijd hun rekeningen niet kunnen betalen, meerdere betalingsachterstanden hebben, of geen zicht meer hebben op een oplossing. Vooral achterstanden op vaste lasten, zoals huur of energie, van meer dan 2 maanden vormen een belangrijk signaal.
Schuldenspiraal
Problemen ontstaan vaak doordat kleine schulden heel snel groter worden. Dit komt door oplopende incassokosten, boetes en gerechtskosten. Na 1 gemiste betaling volgen aanmaningen, met extra kosten. Gaat het daarna naar een deurwaarder, dan lopen de kosten weer sneller op. Schulden van een paar honderd euro kunnen daardoor uitgroeien tot duizenden euro’s. Zo belanden mensen in een heuse schuldenspiraal.
In Nederland hebben ongeveer 750.000 mensen problematische schulden. De maatschappelijke kosten hiervan zijn jaarlijks zo’n 8,5 miljard euro. Dit komt onder meer door ziekteverzuim door de ‘geldstress’ en de hoge uitvoeringskosten van schuldsanering.
Welke schuldhulp bestaat er?
Er zijn verschillende vormen van schuldhulp, waar mensen met schulden een beroep op kunnen doen. Hier volgt een kleine greep uit het aanbod:
- Zelfhulp: mensen kunnen zelf betalingsregelingen treffen met schuldeisers of gebruikmaken van handige online tools zoals Geldfit.nl; ook is er de Schuldwijzer.
- Gemeentelijke schuldhulp: dit is het zogenaamde minnelijk traject. De gemeente helpt met betalingsregelingen en begeleiding door een schuldhulpverlener.
- Wettelijke schuldsanering (Wsnp): als hulp via de gemeente niet lukt, kan de rechter ingrijpen. De Wsnp duurt sinds juli 2023 nog maar 1,5 jaar. Een bewindvoerder verdeelt dan het geld en houdt toezicht.
Wie wil weten welke schulden er precies op zijn/haar naam staan, kan dat opvragen bij het Bureau Krediet Registratie (BKR). Daar staan uw schulden geregistreerd.
Collectieve afbetalingsregeling voor álle schuldeisers
Staatssecretaris Struycken gaat het schuldenprobleem nu aanpakken met een nieuw incassostelsel. Dat draait om een collectieve afbetalingsregeling. Waar voorheen individuele schuldeisers op hun strepen stonden voor complete terugbetaling van de schulden, is er nu gekozen voor alle schuldeisers een deel van hun schulden terug te betalen. Een onafhankelijke partij bekijkt wat de schuldenaar kan betalen en maakt een eerlijke verdeelsleutel over al diens schuldeisers. Er komen geen extra kosten bij.
Het plan is mede ontstaan door een motie van Don Ceder (ChristenUnie), aangenomen in maart 2024. Ceder en Struycken baseren zich op het rapport Schulden klein houden en perspectief bieden (2023) van Nadja Jungmann en André Moerman (vanuit de Landelijke Organisatie Sociaal Raadslieden en de Hogeschool Utrecht).
Saillant detail: het onderzoek is gefinancierd door de Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders (KBvG). Dat is opvallend, want het zijn de deurwaarders die doorgaans verdienen aan oplopende schulden, maar juist zij pleiten voor verandering.
Bezuinigingen op het Nationaal Programma Armoede en Schulden
Er zijn nog wel zorgen. Tijdens de voorjaarsnota is er 75 miljoen euro structureel bezuinigd op het Nationaal Programma Armoede en Schulden, waarin ook deze plannen zitten. Struycken zegt dat de invoering van het nieuwe plan hierdoor niet in gevaar komt, maar de precieze uitwerking volgt later.
(Bron: Landelijke Organisatie Sociaal Raadslieden, Hogeschool Utrecht, De Volkskrant, Nibud, archief. Foto: Shutterstock)
Deze hulp is er bij schulden, maar nieuw incassostelsel moet beter de weg wijzen