Uw kind in scheiding: wat betekent dat voor u als grootouder?
Stel: uw kind gaat scheiden. Hoe vindt u daar een weg in? Vrijdag 12 september 2025, op de Dag van de Scheiding, lanceert het Expertisecentrum Kind en Scheiding het KIES Grootouderplan. Dit plan helpt grootouders omgaan met de scheiding van hun kind. Maar het biedt ook inzichten hoe zij steun kunnen bieden aan hun kind en vooral hun kleinkinderen.
De Dag van de Scheiding
De Dag van de Scheiding wordt in 2010 in het leven geroepen. Deze dag valt jaarlijks op de tweede vrijdag van september, ter herinnering aan de eerste echtscheiding in Nederland (15 september 1796). Inmiddels komen scheidingen steeds vaker voor. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) eindigden vorig jaar ruim 25.000 huwelijken in een echtscheiding. Bij 13.000 van deze scheidingen was er minimaal één minderjarig kind betrokken.
De rol van de grootouders
Ook grootouders krijgen te maken met de gevolgen van een scheiding. Toch wordt deze partij vaak vergeten. “Hun rol is juist heel belangrijk”, aldus Jacquelijn van der Vijver, orthopedagoog en kwaliteitsmanager bij het Expertisecentrum Kind en Scheiding. “Onderzoek laat zien dat betrokken grootouders een positieve invloed hebben op het welzijn van hun kleinkinderen.”
Hulp en informatie voor ouders en kinderen in het geval van een scheiding, is er genoeg. Maar specifiek voor grootouders is dit er weinig. “Terwijl daar wel behoefte aan is. Daarom wilden wij heel graag iets speciaal voor grootouders ontwikkelen.” Zo ontstond het KIES Grootouderplan. “Ons doel hiermee is grootouders bewust maken van hun rol, zowel naar hun kind als naar hun kleinkinderen. We bieden praktische handvatten en leggen uit wat de do’s en don’ts zijn in dit soort situaties.”
Contactverlies voorkomen
Uit onderzoek van het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI), blijkt dat kinderen van gescheiden ouders hun opa’s en oma’s minder vaak zien dan kinderen van wie de ouders nog samen zijn. Vooral wanneer een kind het grootste deel van de tijd bij één ouder woont, is het risico op contactverlies met de grootouders van de andere kant groot. Dat verlies kan zwaar wegen, volgens van der Vijver: “Als opa en oma niet meer oppassen of niet meer op je verjaardag komen, voel je dat als kind meteen. Soms kan dat zelfs traumatisch zijn.”
In uiterste gevallen stappen grootouders naar de rechter, om hun kleinkind te kunnen blijven zien. Dat is volgens de orthopedagoog een stap die u liever voorkomt: “Volgens de wet hebben grootouders een zwakke positie. Je moet echt kunnen aantonen dat je een hele nauwe betrekking hebt met je kleinkind en dat is heel moeilijk. Het zal de strijd alleen maar vergroten, dus vraag je altijd af of het in het belang van de kleinkinderen is.” Meer over uw rechten als grootouder na een scheiding leest u hier.
Een veilige haven
Juist in turbulente tijden kunnen grootouders van grote betekenis zijn. “Bij opa en oma kunnen kinderen even zichzelf zijn”, legt van der Vijver uit. “Ze hebben daar geen last van loyaliteitsconflicten, krijgen wat extra aandacht en soms een extra koekje uit de koektrommel. Grootouders bieden een luisterend oor en bovenal een veilige en vertrouwde plek.” Uit onderzoek van NIDI blijkt dat hoe beter de band is tussen een kleinkind en een grootouder, hoe hoger de levenstevredenheid en het zelfvertrouwen van het kind is.
Niet alleen voor uw kleinkind, maar ook voor uw kind kunt u een enorme hulp zijn. Denk aan praktische, emotionele en soms zelfs financiële steun. “Zeker met de huidige woningmarkt zien we steeds vaker dat een gescheiden ouder met kinderen tijdelijk bij opa en oma intrekt,” aldus van der Vijver.
Neutraal blijven
Wat volgens van der Vijver in de situatie van een scheiding vooral belangrijk is, is neutraal en bemoedigend blijven. “Denk aan het belang van de kleinkinderen en spreek, als het lukt, positief over beide ouders. En geef uw kleinkinderen mee: ik ben er voor jou, je kan altijd bij mij terecht.” Blijf weg van een eventueel conflict: “De ouders moeten dit met elkaar oplossen, het helpt niet om boos te worden op uw ex-schoonzoon of -dochter.”
Tot slot geeft de orthopedagoog nog één laatste advies aan grootouders die worstelen met een scheiding: blijf moeite doen en investeren in contact. “Laat merken dat u er voor ze bent, op welke manier dan ook. Vertel uw kleinkind: ‘wat er ook gebeurt, ik blijf altijd je opa of oma’.”
Bron: CBS, NIDI, NJI, KIES voor het Kind. Foto: Shutterstock