Lichaam doneren aan de wetenschap is populair
In Nederland mag een overledene alleen begraven of gecremeerd worden. Voordat het zover is, kunt u uw lichaam ook ter beschikking stellen aan de wetenschap. Maar wat houdt dat eigenlijk in? In dit artikel krijgt u antwoord op de meest gestelde vragen.
Wat is lichaamsdonatie?
Wie het lichaam ter beschikking stelt aan de wetenschap of het wetenschappelijk onderwijs geeft het hele lichaam na overlijden aan een academisch anatomisch instituut. Nederland heeft 8 instituten Anatomie die zijn gevestigd in Groningen, Leiden, Nijmegen, Rotterdam, Utrecht, Amsterdam en Maastricht. Bij lichaamsdonatie wordt uw lichaam gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek, onderwijs en innovatie van de zorg. Doel is om de medische wetenschap beter te maken. Het is dus iets anders dan orgaandonatie, waarbij organen en/of weefsels uit het lichaam worden genomen voor transplantatiedoeleinden.
Hoe meld ik mij aan?
Wie het lichaam ter beschikking wil stellen, moet volgens de wet een wilsbeschikking opstellen. Dit is een papier waarop u aangeeft dat u uw stoffelijk overschot niet wilt laten begraven of cremeren maar ter beschikking stelt aan de medische wetenschap. Een wilsbeschikkingsformulier kunt u aanvragen bij 1 van de 8 instituten Anatomie in Nederland. Iedere afdeling hanteert een eigen beleid in het accepteren van lichaamsdonoren.
Waar is plek voor mij?
Jaarlijks zijn er honderden lichaam nodig voor de wetenschap. Maar lichaamsdonatie is populair. Op dit moment is er om die reden een registratiestop bij enkele afdelingen Anatomie. Daarnaast kan het voorkomen dat er een stop is op inschrijven van personen boven een bepaalde leeftijd of met een bepaald BMI-percentage. Ook kan het zijn dan het instituut alleen aanvragen van personen accepteert die in de omgeving van het instituut wonen. U kunt per instituut informatie hierover opvragen.
Kunnen naasten afscheid van mij nemen?
Wordt uw aanmelding geaccepteerd? Praat hier dan over met uw naasten en uw huisarts. Het is bij lichaamsdonatie van belang dat uw lichaam na overlijden binnen 24 uur bij het desbetreffende instituut is. De ruimte om afscheid te nemen is hierdoor beperkt. Dit kan ingrijpend zijn voor degenen die achterblijven. Er zal contact moeten worden gezocht met de uitvaartondernemer waar het instituut mee samenwerkt. En deze komt het lichaam na een aantal uren ophalen.
Is ieder lichaam te gebruiken?
Een lichaam dat niet binnen 24 uur bij het instituut is, is niet voor wetenschappelijk onderzoek te gebruiken. Dat geldt ook voor lichamen die betrokken zijn bij een dodelijk ongeval of een bepaalde besmettelijke infectieziekete hebben zoals HIV, Hepatitus A en B, Creutzfeld-Jacob en TBC. Ook zijn er instituten die lichamen met ernstig overgewicht niet accepteren. De anatomie van de inwendige organen zijn in dergelijke gevallen niet meer goed te bestuderen.
Wat gebeurt er met mijn lichaam?
Als uw lichaam aankomt bij het instituut wordt het eerst geschouwd. Hier kijkt men voor welke training het lichaam geschikt is. De meeste lichamen worden gebruikt voor snijdende specialisten om op te oefenen. Het doel is om zo dicht mogelijk bij een situatie te komen die lijkt op die in een echte operatiekamer. De instituten willen de wens van de overledene maximaal respecteren en inwilligen. Zo probeert men lichamen voor meerdere operaties te gebruiken. Zoals heup-, hart-, hals- en buikoperaties. Ook kunnen onderdelen van lichamen gebruikt worden als preparaten. Deze komen op sterk water te staan of worden geplastineerd en kunnen jarenlang worden gebruikt.
Wat gebeurt er als het onderzoek klaar is?
Als een lichaam of delen ervan niet meer te gebruiken is, volgt een anonieme crematie. Waar de as wordt uitgestrooid, verschilt per instituut. De Noordzee is een veel gekozen plek. Sommige instituten hebben een gedenkplaats. Hier wordt jaarlijks een bijeenkomst voor nabestaanden gehouden. Overledenen worden dan herdacht en nabestaanden kunnen in gesprek kan gaan met artsen en studenten die onderzoek op de lichamen hebben gedaan.
Kost lichaamsdonatie geld?
Lichaamsdonatie kost geen geld. De vervoerskosten naar het instituut en ook de kosten van de crematie van uw lichaam(sdelen) hoeft u niet te betalen. Maar het is mogelijk dat uw lichaam toch niet wordt geaccepteerd, bijvoorbeeld in het geval van een dodelijk ongeval. Daarom kan het raadzaam zijn om een eventuele uitvaartverzekering af te sluiten.
Bron: Radboudumc, www.lichaamsdonatie.info. Foto: MAX