Voorkom de ‘harde knip’: zo gaat u goed en gezond met pensioen
Ieder jaar bereiken tienduizenden werknemers de pensioenleeftijd. Veel mensen kijken reikhalzend uit naar hun pensioen. Toch is het een enorme omslag waar veel ouderen moeite mee hebben. De zeeën van vrije tijd en het gebrek aan zingeving kunnen in sommige gevallen zelfs leiden tot ouderdomsalcoholisme of een pensioendepressie. Hoe bereidt u zich het beste voor op uw pensioen?
Pensioen als ontdekkingsreis
Jaap Kranenborg, al 9 jaar fulltime pensionado, schreef er een boek over: De ontgroening van een eerstejaars gepensioneerde. Kranenborg was vroeger aardrijkskundedocent.
Hij schrijft zijn boek in zijn eerste jaar van zijn pensioen. Op dat succes volgt een tweede boek: Onder gepensioneerden. ”Ik heb altijd met heel veel plezier lesgegeven, maar ik keek toch uit naar mijn pensioen. Ik zag het als een ontdekkingsreis, een nieuwe fase in mijn leven,” vertelt de schrijver. Hij kijkt met nostalgie terug op zijn eerste jaar: “Mijn vrouw zei: ‘Je wil ineens allemaal dingen die je nooit wilde.’ Ik ging bijvoorbeeld ineens naar hondenshows. Ik hou niet eens van honden!”
‘We gaan in 1 keer van 100 naar 0. Zo’n harde knip is niet verstandig.’
Maar dat nieuwe is er na een jaar wel af, weet Richard Ridderinkhof. Hij is hoogleraar psychologie en deskundige op het gebied van veroudering. “De eerste tijd is een heerlijk walhalla en dan komt het gat. Je gaat denken: heeft mijn leven nog betekenis? Het leven wordt minder zinvol. Je verliest intensief sociaal contact en je mist uitdagingen.” En dat kan volgens de expert leiden tot fysieke en mentale achteruitgang. ”We gaan in 1 keer van 100 naar 0. Zo’n harde knip is niet verstandig. We moeten dat veel meer geleidelijk afbouwen.”
Jaap Kranenborg stort zich in zijn eerste pensioenjaar direct in allerlei clubjes en cursussen. Toch worstelt hij soms met gedachten over zingeving: “Ik noem dat de pensioenparadox. Aan de ene kant denk je: ‘Ik kan alles doen.’ Maar aan de andere kant denk je: ‘Hoeveel tijd heb ik nog?’ Want je realiseert je wel dat je in de eindfase van je leven zit.” Hoe hij met dat gevoel omgaat? “Gewoon doorgaan!”
NB: het ongrijpbare fenomeen ‘de knip’ komt uitgebreid aan bod in aflevering 4 van de documentaireserie De Toekomst is Grijs, die Omroep MAX in het najaar van 2025 gaat uitzenden.
Bezig blijven tijdens pensioen
En dat doorgaan is ook precies wat Richard Ridderinkhof adviseert: bezig blijven. “Als je een betekenisvol, zinvol en leuk leven wil hebben, moet je uitdagingen gaan zoeken. Wat wil je? Wat kun je? En hoe kun je dat bereiken?” Met andere woorden: maak dus een plan voor het pensioen.
Ook Jaap Kranenborg doet dat, als hij vlak voor zijn pensioen met gepensioneerde collega’s spreekt. “Ze waren allemaal een beetje somber, ze hadden geen idee wat ze met hun tijd aan moesten. Toen ben ik gelijk een lijstje gaan maken.” Hij wil onder andere een boek schrijven en meer tijd in de natuur doorbrengen. Dat is beide gelukt. “Maar er zijn ook veel plannen waar niks van terecht gekomen is. En dat is ook niet erg.”
Opties in overvloed
Er zijn opties in overvloed voor uw plannen tijdens uw pensioen. Denk bijvoorbeeld aan vrijwilligerswerk, doorstuderen of doorwerken. Ongeveer de helft van de ouderen doet aan vrijwilligerswerk. Dat doen zij vooral in de verzorging, bij hobby- en gezelligheidsverenigingen of in hun eigen buurt. Maar ook doorwerken wordt steeds populairder: het aantal 67-plussers dat na het pensioen doorwerkt is in 10 jaar tijd verdubbeld. In 2024 werken er 236.000 ouderen, ondanks dat zij de AOW-gerechtigde leeftijd hebben.
Als u overweegt om door te gaan met werken, luister dan eens naar de podcast Slagter en Dresselhuys werken door! van Omroep MAX-directeur Jan Slagter (71) en journalist Cisca Dresselhuys (81).
Vooroordelen over ouderen
Dat u de pensioenleeftijd bereikt heeft, betekent niet dat u niets meer kunt, benadrukt Richard Ridderinkhof. “Ouderen worden vaak gezien als kwetsbare en trage mensen, die niks meer bijdragen aan de maatschappij.”
Eén van de risico’s daarvan is dat ouderen zich, vaak onbewust, naar die vooroordelen gaan gedragen. “Ouderen gaan uitdagingen uit de weg. Dan word je vanzelf kwetsbaarder.” De fysieke en mentale achteruitgang raakt dan in een stroomversnelling. Uit onderzoek blijkt dat mensen die negatief over hun eigen ouder worden denken, gemiddeld 7,6 jaar korter leven dan degenen die een positieve opvatting hebben over veroudering.
Gezond met pensioen
Hoe gaat u dan op de meest gezonde manier met pensioen? Begin dus met een plan, net zoals Jaap Kranenborg. Voorkom de harde knip: bouw uw werk geleidelijk af. Bouw tegelijkertijd andere bezigheden op, passend bij uw willen en kunnen. Ga uitdagingen niet uit de weg en laat u niet uit het veld slaan door vooroordelen. Blijf dus vooral fysiek en mentaal actief.
Oproep: gaat u bijna met pensioen?
Omroep MAX is voor seizoen 2 van de documentaireserie De Toekomst is Grijs op zoek naar iemand die binnenkort afscheid neemt van het werkzame leven. Viert u voor 1 oktober 2025 uw pensioenfeest? En mag Omroep MAX daarbij aanwezig zijn? Dan brengen wij graag uw afscheid in beeld voor onze serie. Neem contact met ons op via meldpunt@omroepmax.nl
(Bron: CBS, ABN AMRO, seniorisme.nl, MAX Vandaag. Foto: Shutterstock)