UWV vordert tienduizenden euro’s aan toeslagen terug van nietsvermoedende arbeidsongeschikten

UWV heeft bij deze terugvorderingen eigen beleidsregels niet nageleefd

In een tweetal onderzochte zaken blijkt dat UWV bij deze terugvorderingen eigen beleidsregels niet heeft nageleefd. Daarnaast signaleert UWV dat bestaande wetgeving tot problematisch hoge terugvorderingen leidt. UWV gaat met de betrokkenen in gesprek om een oplossing te vinden voor de ontstane problemen. De uitvoeringsinstantie geeft aan blij te zijn met het signaal dat er mogelijk meer situaties spelen rondom de terugbetaling van arbeidsongeschiktheidspensioenen door pensioenfondsen. UWV bekijkt hoe het hier het beste op kan handelen.

De zaken kwamen aan het licht na uitgebreid onderzoek van MAX Ombudsman Rogier de Haan, in samenwerking met het televisieprogramma Meldpunt van Omroep MAX. De Haan heeft daarnaast inzage in andere dossiers, waarin hetzelfde speelt. De eerste bevindingen zijn te zien in Meldpunt van 8 september 2023.

Nabetaling van arbeidsongeschiktheidspensioen is de aanleiding

In deze zaken gaat het om mensen die moeten rondkomen van een WIA-uitkering die zo laag is, dat zij onder het sociaal minimum zitten. Om die reden ontvangen zij, al jaren, een aanvulling van UWV op grond van de Toeslagenwet. De problemen ontstonden toen zij recent een brief ontvingen van hun pensioenfonds, waarin staat dat zij al jaren recht blijken te hebben op een zogeheten arbeidsongeschiktheidspensioen.

Dit ‘pensioen’ is net als de UWV-toeslag een aanvulling op de WIA. Voor UWV is dit aanleiding om de verleende toeslag met terugwerkende kracht in te trekken. De redenering is dat er achteraf gezien nooit recht heeft bestaan op de toeslag, omdat het arbeidsongeschiktheidspensioen de betrokkenen al die jaren al tot boven het sociaal minimum had kunnen tillen.

UWV vordert toeslag bruto terug

Het resultaat is dat UWV alle jaargangen van de al uitbetaalde toeslagen in één keer terugvordert. Dat niet alleen; waar de betrokkenen de toeslag altijd netto op hun bankrekening hebben ontvangen, vordert UWV de toeslag bruto terug. Dit betekent dat de betrokkenen tot tienduizenden euro’s meer moeten terugbetalen aan UWV, dan ze ooit aan toeslagen hebben ontvangen. Dit schrijft de belastingwetgeving voor in gevallen waarbij de terugvordering betrekking heeft op een periode van meer dan 1 kalenderjaar.

Langere geschiedenis

De enorme terugvorderingen van UWV waarmee mensen te maken kunnen krijgen, worden al langere tijd gesignaleerd. In 2020 gaf de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in antwoord op Kamervragen aan dat er in de eerste 8 maanden van dat jaar 374 terugvorderingen van meer dan 20.000 euro door UWV waren ingesteld. In 2022 stuurde UWV een knelpuntenbrief naar de minister, waarin werd gewaarschuwd dat het bruto terugvorderen van netto uitbetaalde bedragen, mensen in financiële problemen kan brengen.

Aantal terugvorderingen is nog onbekend

Om hoeveel terugvorderingen het nu gaat, kan UWV nog niet aangeven. Volgens Rogier de Haan is het vermoeden gerechtvaardigd dat de totale groep gedupeerden aanzienlijk is. Bekend is namelijk dat ABP vanaf 2020 meer dan 8.000 nabetalingen van arbeidsongeschiktheidspensioen heeft verricht; ABP erkent in die zaken verwijtbaar traag te hebben gehandeld. Ook bpfBouw geeft aan dat het bezig is met ‘herstelacties’ met betrekking tot het arbeidsongeschiktheidspensioen: “Het kan dus goed zijn dat er meer met terugwerkende kracht mutaties komende tijd aan de orde zijn,” aldus bpfBouw.

Eerlijke melder van nabetaling krijgt direct een terugvordering

Eén van de gedupeerden is de heer Vreven, 64 jaar, voormalig tegelzetter van beroep. Vanwege arbeidsongeschiktheid ontving hij sinds 2015 naast zijn WIA-uitkering een UWV-toeslag van honderden euro’s. In mei 2022 ontving hij een brief van pensioenfonds bpfBouw: Vreven bleek al jaren recht te hebben op een arbeidsongeschiktheidspensioen, en kon een nabetaling tegemoet zien van 56.000 euro bruto, oftewel zo’n 40.000 euro netto. Vreven meldde dit direct bij UWV. Dat zette daarop de toeslag stop, en stelde een vordering tegen Vreven in van 57.000 euro.

Door terugvordering al 15 maanden ver onder het sociaal minimum

Vreven was al bang voor zware financiële gevolgen vanwege de brief van zijn pensioenfonds. Naast zijn UWV-toeslag heeft hij namelijk ook te vrezen voor onder meer de huur- en zorgtoeslag en de inkomstenbelastingen. In totaal denkt Vreven een schuld van 30.000 euro op te lopen, als hij het pensioen zou ontvangen. Om die reden accepteert hij het arbeidsongeschiktheidspensioen niet, en keert bpfBouw helemaal niets aan hem uit. Daardoor leeft Vreven, met het wegvallen van de UWV-toeslag, nu al 15 maanden ver onder het sociaal minimum.

UWV gaat in gesprek met de gedupeerden

Zowel bpfBouw als het UWV erkennen dat de ontstane situatie onwenselijk en onacceptabel is. bpfBouw was al jaren eerder door zowel UWV als Vreven zelf op de hoogte gesteld van diens arbeidsongeschiktheid. bpfBouw had hem toen al moeten wijzen op het arbeidsongeschiktheidspensioen. UWV stelt vast dat de toeslag ten onrechte is stopgezet, en dat de terugvordering ook niet had mogen worden ingesteld. Zowel het pensioenfonds als UWV gaan met Vreven in gesprek om hem te helpen de ontstane problemen weg te nemen.

De andere gedupeerde in de uitzending -Shirley (53) uit Amsterdam –  heeft een vergelijkbaar verhaal, met dit verschil dat zij een arbeidsongeschiktheidspensioen krijgt van ABP; zij heeft dit wel geaccepteerd. Zij heeft een nabetaling van dat pensioen ontvangen van netto 30.000 euro, en moet aan UWV ruim 40.000 euro aan toeslagen terugbetalen. Daarnaast is zij onder meer haar volledige zorg- en huurtoeslag kwijt. Zij schat dat ze als gevolg van deze gang van zaken achterblijft met een schuld van 25.000 euro. Zowel UWV als ABP erkennen niet goed te hebben gehandeld.

Symbool voor de problematiek

UWV zegt in een reactie onder meer: “De situatie van meneer Vreven staat symbool voor de problematiek, die momenteel breder ervaren wordt. Door de complexe wet- en regelgeving ontstaan er situaties, die door iedereen als ongewenst worden ervaren.” Daarnaast geeft UWV dit soort omvangrijke terugvorderingen altijd gepaard gaan met een persoonlijk gesprek. In beide gevallen blijkt dit niet te zijn gebeurd. UWV geeft verder aan: “Wij werken op dit moment aan een algehele herziening hoe wij omgaan met terugvorderingen.”

In het verleden heeft Meldpunt eerder aan deze problematiek aandacht besteed. Lees hier over een vrijwel identieke situatie over een gedupeerde die een coronabonus moest inleveren.

Bekijk de uitzending hier terug (in dezelfde uitzending ook kijkersvragen over zonnepanelen).

(Foto: MAX)

Gedupeerd door pensioennabetaling ABP