Verschillende manieren om een gesprek over uw levenseinde te voeren: dit staat er in de verkiezingsprogramma’s

Praten over uw levenseinde

Het einde van uw leven bespreken is iets waar steeds bewustwording over wordt gecreëerd. In 2019 starten ActiZ, branchevereniging van zorgorganisaties en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport al met de campagne Praat over Morgen. Om heel Nederland te betrekken bij de toekomst van de ouderenzorg. 5 jaar later is daar een landelijke campagne van gemaakt om het gesprek over later te stimuleren. Praten over uw levenseinde is daar een onderdeel van.

Wat staat in een wilsverklaring?

De wilsverklaring is op dit moment een onderdeel van een gesprek hierover. In een wilsverklaring zet u op papier welke medische behandelingen u wel of niet wilt. U kunt bijvoorbeeld opschrijven dat u geen reanimatie wilt als uw hart stilstaat. U kunt ook opschrijven in welke situatie u uitzichtloos ondraaglijk lijdt en of u dan euthanasie wilt. Het maakt niet uit of u uw wensen typt of met de hand opschrijft, aldus de informatiepagina van de overheid.

Wensverklaring in plaats van wilsverklaring

Het CDA ziet de wilsverklaring graag vervangen worden voor een wensverklaring. Zo valt te lezen in hun verkiezingsprogramma: “We zetten ons in voor een beweging van ‘wilsverklaring’ naar ‘wensverklaring’, waarbij ouderen hun zorgen, wensen en behoeften voor de laatste levensfase vanuit zingevingsperspectief vastleggen.” Een woordvoerder laat Meldpunt Actueel weten hier naartoe te willen bewegen omdat artsen aangeven moeite te hebben met de wilsverklaring.

Proactieve zorgplanning

Bij navraag onder de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) zien zij geen probleem met de wilsverklaring, maar vinden ze de term wensklaring goed bij de praktijk passen. Echter is deze niet nieuw: “Voor huisartsen is het gesprek met patiënten over de laatste levensfase al langer een belangrijk onderdeel van de zorg. We spreken daarbij niet alleen over wat er medisch mogelijk is, maar vooral ook over wat iemand belangrijk vindt in die fase van het leven. Dat noemen we proactieve zorgplanning.” Wensverklaring sluit in die zin volgens de LHV aan bij een beweging die in de zorg al jaren gaande is en ook landelijk wordt ondersteund via campagnes.

De Nederlandse Vereniging voor Levenseinde (NVVE) vindt het ook een goede ontwikkeling als dat betekent dat het stimuleert om ouderen na te laten denken over wat ze wanneer nog wel en wat wanneer niet meer willen. De NVVE ziet de huidige wilsverklaring ook vooral als praatdocument om scherp te krijgen waar uw wensen en grenzen liggen.

Ander idee voor een gesprek over levenseinde

Een ander idee voor een gesprek over uw levenseinde komt van D66. En dan in relatie tot dementie. Zo valt te lezen in hun verkiezingsprogramma: Mensen met dementie en hun families in een vroeg stadium via een campagne te informeren dat euthanasie in de praktijk alleen kans van slagen heeft als ze hun verzoek indienen vóórdat ze wilsonbekwaam worden. Iedereen moet binnen drie maanden na het krijgen van de diagnose dementie in gesprek met de huisarts over hun diagnose, zorgen en over eventuele levenseindekeuzes.

Dit idee valt onder artsen minder positief. Zo laat artsenfederatie KNMG weten dat de diagnose dementie de wereld van de patiënt op z’n kop zet en allerlei vragen oproept. De huisarts onderzoekt samen met de patiënt wat de diagnose voor deze patiënt betekent en hoe die ermee om wil gaan, net zoals een huisarts dat doet voor patiënten die bijvoorbeeld de diagnose kanker hebben gekregen. Het is volgens de artsenfederatie belangrijk dat de patiënt kan aangeven wanneer het juiste moment is voor dat gesprek en dat die zich daarin niet opgejaagd voelt door daar termijnen aan te koppelen.

Verschillende ideeën, maar allen pro gesprek over levenseinde

Wat in dit artikel staat over levenseinde, is een greep uit de voorstellen van diverse partijen. Hoewel iedere partij een ander beeld heeft, is de overeenkomst dat ze het belang van een gesprek over levenseinde inzien en vinden dat er nog meer aandacht voor moet komen.

Coöperatie Laatste Wil wil dat de euthanasiewet wordt uitgebreid: ‘Maak uw laatste wil wet.’ Op 6 oktober vraagt de organisatie het Gerechtshof daar in hoger beroep om in een zaak tegen de staat. Volgens hen moet in de wet staan dat mensen zelf mogen beslissen wanneer zij willen sterven. Deze zaak gaat over de huidige euthanasiewet, niet over het nieuwe wetsvoorstel van D66 dat klaarligt. Maar daar wordt pas over gestemd na de verkiezingen. De coöperatie heeft een eigen alternatieve wet ontwikkeld.

(Bron: CDA, D66, LHV, NVVE, AcriZ, ministerie van VWS, NRC. Foto: Shutterstock)