‘Greenwashing’: steeds meer zaken om misleidende reclames over CO2-uitstoot door multinationals. Dit betekent het voor u
En alweer is een multinational op de vingers getikt om ‘greenwashing’. Dat is het misleiden van het publiek doordat een bedrijf zich groener voordoet dan het werkelijk is. Ditmaal is KLM op dat gedrag aangesproken, na eerder Shell en binnenkort nog ING. Wat zijn de gevolgen voor de consument?
Wat is greenwashing precies?
Greenwashing is een praktijk waarbij bedrijven zich groener voordoen dan ze werkelijk zijn. Momenteel loopt er een aantal rechtszaken tegen grote multinationals zoals KLM, Shell en ING. Bij greenwashing maken bedrijven misleidende claims over hun milieuvriendelijkheid. Vaak gaat dat door vage of algemene verklaringen te gebruiken die niet overeenkomen met hun werkelijke praktijken. Ze zeggen bijvoorbeeld een bos te hebben geadopteerd om zo CO2 op te kunnen slaan.
Maar ze vertellen er ondertussen niet bij dat ze ‘onverminderd doorgaan met hun vervuilende activiteiten,’ aldus hun aanklagers, vaak milieuorganisaties, maar ook wel (individuele) burgers. Een consument die zijn auto elektrisch laadt bij Shell, krijgt in een reclame over groener beleid van de oliegigant niets mee van de normale vervuilende activiteiten met fossiele brandstoffen.
Waaruit bestaat de misleiding bij de vermeende greenwashing door KLM?
In een vonnis van 20 maart 2024 stelt de Amsterdamse rechtbank dat de reclames van KLM misleidend zijn en dat de consument niet eerlijk geïnformeerd is. In het geval van KLM oordeelt de rechtbank dat de luchtvaartmaatschappij ‘in reclame-uitingen een te rooskleurig beeld schetst van haar duurzaamheidsinitiatieven.’ Voorbeelden daarvan zijn het compenseren van CO2-uitstoot met herbebossingsprojecten of alternatieve brandstoffen. De rechtbank zegt dat deze maatregelen slechts marginaal de milieuschade verminderen. Bovendien is dit niet het hele verhaal.
Wat betekent dit vonnis voor de consument?
Hoewel KLM de reclames niet hoeft te rectificeren, moet het bedrijf voortaan eerlijk en concreet communiceren over haar duurzaamheidsambities. Dus gewone vliegreclames zijn toegestaan, maar bij groene claims moeten ze eerlijk het hele verhaal vertellen. Anders wordt een groep consumenten misleid, voor wie deze groene argumenten belangrijk zijn. Die stappen namelijk juist daarom in een vliegtuig, wat ze anders misschien niet meer zouden doen. Het is dus beslist géén vliegverbod of reclameverbod. Het is een verplichting om in advertenties de juiste informatie te verschaffen.
Vergelijkbare zaken tegen Shell en ING
In Nederland is Shell ook bekritiseerd voor misleidende reclames over CO2-compensatie. Greenpeace en studenten van de VU Climate and Sustainability Law Clinic trekken samen op in 2021. Ze betwisten voor de rechter met succes Shells beloften over het compenseren van CO2-uitstoot met bossen in Peru. Het beroep loopt echter nog. In 2021 komt de reclamecodecommissie tot hetzelfde oordeel. De commissie bepaalt daarom dat het oliebedrijf moet stoppen met zulke reclames.
Een vergelijkbare zaak ervaart Shell in het Verenigd Koninkrijk, waar de reclametoezichthouder advertenties van Shell en nog 2 andere kleinere olieproducenten in 2023 als greenwashing bestempelt. Shell wordt verboden om reclame te maken zonder daarbij de omvang van hun vervuilende activiteiten te vermelden. Dat moet uitdrukkelijk voortaan wél gebeuren.
De op handen zijnde rechtszaak tegen ING door Milieudefensie volgt een soortgelijk patroon. De bank wordt als ‘financier van de klimaatcrisis’ aangesproken op zijn verantwoordelijkheid. De beschuldiging tegen ING handelt over het niet snel genoeg terugdringen van CO2-uitstoot en het niet naleven van maatschappelijke normen op het gebied van duurzaamheid. Burgers kunnen zich aansluiten als mede-eiser in deze klimaatzaak.
ACM laat Booking.com groene blaadjeslogo van de site verwijderen
Laatste loot aan de boom met reprimandes om greenwashing is reiswebsite Booking.com. Dat moet eveneens in maart 2024 op last van de Autoriteit Consument en Markt (ACM) zijn duurzaamheidslogo met groene blaadjes offline halen. Booking stopt met de scores, het duurzaamheidslogo en de speciale claim ‘Travel Sustainable’. Maar het blijft nog wel mogelijk om duurzame accommodaties te zoeken op de site, als die groene claim van derde partijen komt.
Algemene gevolgen van greenwashingzaken voor consumenten
Bovengenoemde (rechts)zaken hebben belangrijke gevolgen voor zowel bedrijven als consumenten. Bij de eerste groep komt dat tot uiting door het aanscherpen van duurzaamheidsbeleid. Bij de tweede vergroten ze het bewustzijn over dit fenomeen. Daarnaast gaat er een precedentenwerking vanuit. In het gunstigste geval leidt het tot eerlijker communicatie van bedrijven over hun ware milieu-impact.
(Bron: Rechtspraak, Milieudefensie, Greenpeace, ACM. Foto: ANP)
Misleiding: Shell mag niet meer adverteren met “CO2-neutraal”