Minister wil snijden in al uitgeklede rechtsbijstand
Minister Dekker van Rechtsbescherming wil de toegang tot een pro-deo advocaat lastiger maken, omdat dit de overheid te veel geld kost. De Tweede Kamer debatteert op 23 januari 2019 over dit plan. Mocht het voorstel aangenomen worden, dat betekent dit volgens MAX Ombudsman Rogier de Haan dat de bodem in zicht is voor het toch al uitgeklede rechtsbijstandsysteem.
Bezuinigingen op sociale advocatuur
Wie in de problemen komt en een advocaat nodig heeft, kan aanspraak maken op rechtsbijstand. Iemand kan dan een advocaat kiezen die betaald wordt door de overheid. Hoewel rechtsbijstand een recht is dat vastgelegd in het Universele Verdrag voor de Rechten van de Mens, is de regeling in Nederland de laatste jaren flink uitgekleed. “Bezuinigingen hebben ervoor gezorgd dat er steeds minder sociale advocatenkantoren zijn waar advocaten werken die deels of alleen maar pro-deo (gratis, red) zaken oppakken”, legt MAX Ombudsman Rogier de Haan uit, die zelf ook jaren als advocaat heeft gewerkt. “Het is niet lucratief meer voor hen, omdat de tarieven die zij krijgen de laatste jaren zijn verlaagd door de overheid. Daardoor kiezen sommige pro-deo-advocaten ervoor om alleen nog maar commerciële zaken op te pakken, want daar kunnen zijn veel meer mee verdienen.” Zeker advocaten die pro-deo-strafzaken oppakken, verdienen een stuk minder dan collega’s die deze op commerciële basis behandelen. “En dat terwijl mensen die op deze manier met justitie te maken krijgen echt niet altijd genoeg geld hebben voor een advocaat, waardoor juist zij aanspraak moeten kunnen maken op rechtsbijstand. Er hangt vaak veel van af, want de rechter kan bijvoorbeeld een gevangenisstraf opleggen.”
Maatregelen van Dekker
Om ervoor te zorgen dat er in de toekomst genoeg advocaten zijn die pro-deo willen blijven werken, roept de Raad voor de Rechtsbescherming, de instantie die bepaalt of er een advocaat wordt toegewezen, op tot een verhoging van de tarieven voor advocaten. Zo’n regeling lijkt nu ver weg, want minister Dekker wil juist het tegenovergestelde doen. Hij is van mening dat er te veel mensen naar de rechter stappen en dat de overheid te veel betaalt aan pro-deo-rechtshulp. Om deze kosten omlaag te brengen stelt hij voor dat burgers voortaan eerst proberen om het geschil onderling op te lossen. Hij wil een online omgeving creëren waar men terecht kan voor juridische (zelf)hulp en ook moeten gemeenten meer faciliteren op dit gebied. Zo moeten er plekken gecreëerd worden waar kleine geschillen beslecht kunnen worden.
Als de toegang tot een pro-deo-advocaat inderdaad moeilijker wordt, kan dit voor sommige mensen een financiële ramp betekenen. Een reguliere advocaat is immers behoorlijk duur en de gemaakte kosten bij het winnen van een zaak niet verhaald kunnen worden op de partij die verloren heeft.