TNO: energiearmoede groeit, woningisolatie is de beste oplossing voor hoge rekening
De energiearmoede in Nederland groeit door het wegvallen van tijdelijke hulp. Woningisolatie, vooral bij lage inkomens, is volgens onderzoek door TNO de meest effectieve manier om dit aan te pakken. Het voorkomt hoge lasten in de toekomst en verbetert de koopkracht. Daarbij maakt het de energietransitie eerlijker.
Wat is energiearmoede?
De onderzoekers van TNO hanteren de volgende definitie van energiearmoede bij hun onderzoek: “We spreken van energiearmoede als een huishouden te maken heeft met een laag inkomen in combinatie met een hoge energierekening en/of een woning van slechte energetische kwaliteit.”
Wat is de huidige situatie?
Steeds meer huishoudens in Nederland hebben moeite om hun energierekening te betalen. In 2024 gaat het om zo’n 510.000 huishoudens (6,1 procent). In 2023 is dat nog 4 procent. De stijging komt vooral doordat steunmaatregelen, zoals het energieplafond en de energietoeslag van gemiddeld 1.300 euro, zijn gestopt. Ook het Tijdelijk Noodfonds Energie wat dit jaar openging, met ruim 56 miljoen euro beschikbaar, is inmiddels gesloten. In een paar dagen is deze subsidiepot volledig uitgeput.
Woningisolatie als structurele oplossing voor energiearmoede
TNO-onderzoekers Peter Mulder en Berend Hopman stellen in hun rapport dat woningisolatie als structurele oplossing het beste werkt. Ze beweren dat de staat van de woning veel belangrijker is voor de hoogte van de energierekening dan de toekomstige kosten voor de verzwaring van het stroomnet (die zijn terug te zien in die rekening). Dat leggen ze uit met onderstaande cijfers.
Cijfers en prognoses tot 2040
De overheid wil 195 miljard investeren in verzwaring van het stroomnet. Deze kosten worden vroeg of laat doorberekend aan de burgers. Dat betekent dat de energierekening in 2040 met gemiddeld 700 euro per jaar zou stijgen. Voor lage inkomens is dit een stijging die neerkomt op maar liefst 2 procent van hun inkomen. Een hele smak geld dus.
Deze cijfers leggen ze naast de extra kosten bij slechte isolatie van de woning:
- Slecht geïsoleerde woningen (label F of G) kosten nu al 6 procent meer van het inkomen aan energie. Lees hier wat u kunt doen als u uw energielabel niet vertrouwt.
- In 2040 kan dit voor de laagste inkomens oplopen tot 13 procent van het inkomen.
- Middeninkomens in matig geïsoleerde huizen betalen straks tot 9 procent van hun inkomen aan energie.
Waarom isolatie belangrijker is dan compensatie energiearmoede
De TNO’ers zijn zeker niet tegen netverzwaring. Want die is bij de energietransitie nodig om bijvoorbeeld warmtepompen op elektriciteit mogelijk te maken. Maar zij vinden dat isolatie meer oplevert voor huishoudens dan een compensatie te geven voor die duurdere netkosten.
“De duurste keuze voor burgers is om de energietransitie te vertragen, want isolatie en verduurzaming drukken blijvend de energierekening van burgers,” verklaart Mulder in een toelichting op het onderzoek. Het past in het streven naar een eerlijke en inclusieve energietransitie. Politici kunnen dit als een wetenschappelijk advies opvatten in de campagne voor de komende verkiezingen.
Effect op koopkracht
Door woningen te isoleren en te verduurzamen, houden mensen meer geld over. Dat bevordert de koopkracht. Modellen van het Centraal Planbureau (CPB), TNO en Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) tonen dat 9 van de 10 huishoudens door verduurzaming gemiddeld 300 tot 700 euro per jaar besparen op hun energierekening. Een verduurzamingssubsidie aanvragen zou dus heel veel kunnen betekenen voor huishoudens. Huurders zullen hun verhuurders erop moeten aanspreken om werk te maken van isolatie en niet de kans op subsidie te laten lopen.
Lees in dit artikel over hoe u van anderen kunt leren over betaalbare verduurzaming via een speciale website (of op de jaarlijkse open dagen, meestal gehouden in november).
Naast isolatie ook directe inkomenssteun voor kwetsbare huishoudens
Isolatie is dé structurele oplossing volgens het onderzoek. Toch zal voor een deel van de huishoudens ook daarnaast inkomenssteun nodig blijven, zegt een andere TNO’er, Anika Batenburg, in een recent onderzoek. Ze noemt bijvoorbeeld steun voor alleenstaanden, mensen met een uitkering of een pensioen. Ze stelt vast dat directe inkomenssteun voor deze groep effectiever is dan algemene compensatie via de energierekening.
(Bron: TNO, CPB, PBL, De Telegraaf, MAX Vandaag. Foto: Shutterstock )
Tijdens de Nationale Duurzame Huizen Route leert u van anderen: zo werkt betaalbaar verduurzamen