Zo komen illegale prijsafspraken tot stand. Wat betekent het voor de consument?
Concurrerende bedrijven maken soms onderling prijsafspraken, die de prijzen kunstmatig hoog houden. Dat mag niet. Want dat is oneerlijke concurrentie en het benadeelt de consument. Toezichthouder ACM heeft hierom onlangs elektronicafabrikant LG een boete van bijna 8 miljoen euro opgelegd. Hoe werkt deze ‘kartelvorming’ zoals het ook wordt genoemd?
Wat gebeurde er precies bij LG?
Toezichthouder Autoriteit Consument & Markt (ACM) constateert dat LG tussen 2015 en 2018 verboden prijsafspraken heeft gemaakt met 7 grote webwinkels over de online prijzen van hun televisies. Als zoiets uitkomt, zijn de boetes niet mals, in dit geval bijna 8 miljoen euro. In 2021 geeft de ACM Samsung een nog veel hogere boete voor een vergelijkbaar vergrijp, namelijk 39 miljoen euro. De waakhond let ook op andere vormen van oneerlijke concurrentie, zoals het geven van nepkortingen.
Hoe komen deze illegale prijsafspraken tot stand?
Kartelvorming ontstaat meestal stiekem. Topmanagers van concurrerende bedrijven spreken bijvoorbeeld af op een geheime plek. Daar bespreken ze prijzen of soms verdelen ze het werk onderling, bijvoorbeeld regio’s waar het ene bedrijf exclusief opereert, terwijl een ander bedrijf elders actief is. Er bestaan nogal wat varianten van. Maar voor de consument zijn de prijsafspraken het meest voelbaar. De prijzen worden zo kunstmatig hoog gehouden. Voor bedrijven die niet zijn uitgenodigd om aan deze schimmige praktijken deel te nemen, betekent het concurrentievervalsing.
Hoe komt kartelvorming uit?
Wie een vermoeden heeft van kartelvorming, kan dit melden aan de ACM. Dat kan een klokkenluider van binnenuit zijn, maar ook een teleurgestelde klant. Er zijn verschillende manieren om zo’n verdenking te koesteren. Zo kunnen bijvoorbeeld offertes van verschillende, in naam concurrerende bedrijven sprekend op elkaar lijken. Soms staan dezelfde spelfouten erin. Of het valt op dat bedrijf A u haast nonchalant verwijst naar een zogenaamde concurrent, bedrijf B in uw regio. Sommige klanten voelen dan nattigheid en melden het bij de ACM. Dat kan via een formulier op de site. Op dezelfde site staan enkele sprekende voorbeelden van verboden prijsafspraken.
Wat zijn de gevolgen van kartelafspraken?
Eenmaal betrapt, kunnen de gevolgen voor een bedrijf vernietigend zijn. De boetes zijn hoog en kunnen oplopen tot 40 procent van de totale omzet. Leidinggevenden kunnen individueel een boete van 900.000 euro krijgen. Meestal is de reputatie van zo’n bedrijf dan voor lange tijd beschadigd.
Eerlijke concurrentie is wettelijk verplicht. Dat staat in de Mededingingswet. Maar het zorgt ook voor een gezonde markt. Daarbij stimuleert het innovatie én niet te vergeten: een hoge kwaliteit van het product. Kartels beïnvloeden prijzen (hoog), productie (bewust laag), verdeling van klanten enzovoorts. Laatstgenoemde groep voelt de nadelen hiervan direct in zijn portemonnee. En van slechte kwaliteit houden de klanten ook al niet.
Clementieregeling voor wie uit kartel wil stappen
Niet alleen de ACM maar ook de EU treedt op tegen verboden prijsafspraken. Daar bestaan speciale opsporingsteams voor. Voor de moderne klant is transparant en ethisch zakendoen een topprioriteit geworden. Bedrijven die zelf melden dat ze deel uitmaken van een kartel, kunnen op clementie en lagere boetes rekenen. Middels een bijzondere regeling kan deze clementie worden aangevraagd.
Overigens niet elke afspraak tussen bedrijven telt als illegaal. Tot de uitzonderingen behoren afspraken tussen een groot en een klein bedrijf, die op basis van hun verschillende grootte niet als concurrenten gelden.
(Bron: Rijksoverheid, KvK, ACM, AD, NOS. Foto: Shutterstock)