De Omgevingswet: 1 loket voor vergunningen over ruimtelijke processen. Zo werkt het
Sinds 1 januari 2024 is de zogenaamde Omgevingswet ingevoerd. Daar is een hoop om te doen geweest, vooral om de te verwachten ICT-problemen. De wet vervangt zo’n 150 oude wetten en dat betekent dat u nog maar 1 loket heeft bij een vergunningsaanvraag voor bijvoorbeeld een dakkapel of schuurtje.
Wat betekent de Omgevingswet voor de burger?
Demissionair minister Hugo de Jonge van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening ziet de Omgevingswet als een mijlpaal voor Nederland. Want eindelijk zijn eens veel oude regels en wetten geschrapt. In die vereenvoudiging bij vergunningsaanvragen schuilt het grote voordeel. Tegenstanders van de wet voorzien grote ICT-problemen ontstaan bij deze bundeling van oude wetten in 1 nieuw digitaal systeem, dat zich eerst nog maar eens bewijzen moet.
Grootste voordeel van Omgevingswet: 1 digitaal loket
Na jaren van uitstel is de Omgevingswet per 1 januari 2024 ingevoerd. Het wordt beschouwd als de grootste wetgevingsoperatie sinds de Tweede Wereldoorlog. Het idee achter de wet is het bundelen van ruim 150 wetten en regels met betrekking tot ruimtelijke ordening in 1 geautomatiseerd proces.
Alle ruimtelijke processen, vergunningaanvragen en milieuregelingen zijn vanaf nu samengevoegd in 1 digitaal overheidsloket. Deze one-stop-shop heet het Omgevingsloket. Daardoor moet de besluitvorming transparanter en efficiënter gaan verlopen. De wet kent minder regels, die vervangen zijn door transparante gedigitaliseerde procedures. Zo moet er meer autonomie komen voor burgers bij het vormgeven van hun leefomgeving. Dat zijn dure woorden voor meer mogelijkheden voor burgers om zelf vergunningen te regelen. Dat gaat van kleine projecten zoals een dakkapel plaatsen tot grootschalige bouwprojecten.
Het Omgevingsloket (OLO) bevat alle digitale informatie over de fysieke leefomgeving. Dat zijn alle regels van gemeente, provincie, waterschap en het Rijk. Bij het indienen van vergunningaanvragen of het doen van een melding kunt u zo bekijken wat de geldende regels op de locatie zijn. Gebruikers kunnen op de website van het Omgevingsloket de vergunningcheck uitvoeren om de noodzaak van een vergunning of melding te checken.
Alle problemen die spelen tegelijk wegen en de oplossing op elkaar afstemmen
Volgens de voorstanders van de nieuwe Omgevingswet ontstaan door de bundeling van de oude regels nieuwe flexibelere regels. Die moeten het mogelijk maken om diverse ruimtelijke uitdagingen beter te combineren. Zo kan er een betere afstemming komen tussen woningbouw, waterberging en de energietransitie. De ruimte in ons land is namelijk beperkt. Door de hogere waterstanden kan er niet zomaar overal worden gebouwd bijvoorbeeld. Dus betere afstemming is noodzakelijk.
Grootste nadeel van Omgevingswet: ICT-problemen
Volgens de tegenstanders van de Omgevingswet zijn er nog wel een paar grote uitdagingen te overwinnen. In het bijzonder wijzen zij op de te verwachten ICT-problemen. De invoering van de wet is vanaf 2016 daarom vele malen uitgesteld. De minister heeft de duik in het diepe per 1 januari echter wel aangedurfd. Maar de vraag blijft of de verschillende softwaresystemen die zijn gebruikt elkaar gaan versterken of juist dwarsbomen. De tegenstanders voorspellen vele haperingen en een daaruit volgend ontstaan van een ‘paradijs voor advocaten’. Andere kritiek is er op het ingewikkelde karakter van de wet. Er bestaat nu al vrees voor vertragingen door allerlei rechtszaken.
Praktijkvoorbeeld: een vergunningsaanvraag voor een dakkapel:
Onder de Omgevingswet is het aanvragen van een vergunning voor bijvoorbeeld een dakkapel dus sterk vereenvoudigd. Op de oude manier kan zo’n aanvraag met gemak uitdraaien op wel 5 verschillende vergunningen. Dan wordt de aanvraag getoetst aan bijvoorbeeld het lokale bestemmingsplan, en moet in een andere gelijktijdige procedure de welstandscommissie over het ontwerp en kleur een beslissing nemen. Dat gaat over te veel schijven.
In plaats van meerdere toestemmingstrajecten, gaat men er vanuit dat dat het proces via het digitale Omgevingsloket sneller en efficiënter zal verlopen. Zo wordt de wachttijd aanzienlijk verkort: van 26 naar 8 weken. En dat is onmiskenbaar een groot voordeel. Maar dan moet het nieuwe digitale systeem wel werken natuurlijk. Anders komt de burger alsnog in een juridisch moeras terecht.
(Bron: Rijksoverheid, Omgevingswet, NRC, De Volkskrant, Archief. Foto: Shutterstock)