Verplichte AOV voor zzp’ers op komst; meldingen over ‘onverzekerd gat’
Demissionair minister Mariëlle Paul van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft een wetsvoorstel ingediend voor een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) voor zzp’ers. Dit voorstel is naar de Raad van State gestuurd en gaat op zijn vroegst in 2027 in. Uit meldingen bij Meldpunt Aktueel komt één specifiek probleem bovendrijven: een ‘onverzekerd gat’ tussen de oude (65 jaar) en de nieuwe AOW-leeftijd (67 jaar).
Wat regelt de nieuwe wet over arbeidsongeschiktheidsverzekering?
Voordat u verder leest, let op: in dit artikel gebruiken we de gemakkelijk door elkaar te halen begrippen AOV (= arbeidsongeschiktheidsverzekering) en AOW-leeftijd.
Alle zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) die winst uit onderneming hebben, moeten zich verplicht gaan verzekeren tegen inkomensverlies door ziekte of een ongeval. De uitvoering van de basisverzekering komt standaard bij het UWV te liggen.
Uiteraard mogen zzp’ers ook kiezen voor een particuliere AOV, zolang die maar aan de wettelijke voorwaarden voldoet. Velen doen dat nu al. Maar ook een heleboel (nog) niet. Daarom is het wetsvoorstel er ook gekomen. De uitkering bedraagt 70 procent van het vroegere inkomen, met een maximum van het wettelijk minimumloon.
Verschil tussen eerste en tweede voorstel
Het wetsvoorstel is al eens eerder naar de kamer gestuurd. In de eerste versie kreeg een zelfstandige na 1 jaar wachttijd een uitkering wegens arbeidsongeschiktheid. Dat is nu verlengd naar 2 jaar. Dat heeft een financiële reden. Door de langere wachttijd daalt de premie van 6,5 procent van de winst ofwel maximaal 195 euro per maand naar 5,4 procent van de winst ofwel maximaal 171 euro per maand. De lagere maandelijkse premie zal verzekerden minder afschrikken, is de gedachte hierachter. Particuliere verzekeringen kennen op dit moment heel hoge premies, vaak tussen de 400-500 euro.
In de tussentijd dat de uitkering nog niet is betaald, moeten ondernemers zelf zorgen voor inkomen, bijvoorbeeld via sparen, een zogenaamd broodfonds of een aanvullende verzekering. Een Broodfonds bestaat uit minimaal 20 tot maximaal 50 ondernemers, die elkaar kennen en vertrouwen. Ze steunen elkaar bij ziekte. Daarvoor zetten ze elke maand een vast bedrag opzij.
Wie kan zich verzekeren?
De arbeidsongeschiktheidsverzekering is in de nieuwe wet verplicht voor alle zzp’ers. Uitzonderingen zijn er wel, onder anderen directeur-grootaandeelhouders en meewerkende partners in het eigen bedrijf. Ook wie nu niet door particuliere verzekeraars geaccepteerd wordt, bijvoorbeeld door leeftijd of medische klachten, krijgt door de basisverzekering in de nieuwe wet via het UWV alsnog dekking.
Meldingen over AOV bij Meldpunt Actueel
Veel melders klagen bij ons over een onverzekerd gat tussen 65 en 67 jaar. Hun lang geleden afgesloten AOV-verzekering loopt tot 65 jaar, maar de AOW-leeftijd is sinds 2013 verhoogd tot 67 jaar (in 2028 wordt die verder verhoogd naar 67 jaar en 3 maanden). Daardoor zijn zij in de laatste jaren voor hun AOW-leeftijd onverzekerd.
John Imming (65) is timmerman. Hij laat ons weten dat hij moet werken tot 67 jaar. “Maar de arbeidsongeschiktheidsverzekering gaat tot 65 jaar. Dus werk ik nu onverzekerd. Als mij wat overkomt, zit ik zonder inkomsten. Ik heb 24 jaar lang elke maand ruim 500 euro betaald en heb er gelukkig nooit gebruik van hoeven maken. Dit geeft mij nu een onzeker gevoel onverzekerd te zijn.” In de uitzending waarin hij zijn melding doet, komt ook een antwoord op zijn vraag. Op zijn 62e bijvoorbeeld had hij zijn verzekering kunnen openbreken. Of nu een nieuwe verzekering afsluiten tot zijn 70e. Maar het blijft zeer de vraag of hij daarvoor geaccepteerd wordt, gezien zijn leeftijd en het hogere risico.
Rieka (52) meldt dat zij een arbeidsongeschiktheidsverzekering heeft bij Loyalis. “Ik ben al sinds 2009 arbeidsongeschikt. Ze betalen gewoon zoals afgesproken een bepaald bedrag. Omdat ze tot je 65e je oude pensioen betalen en nu je pensioenleeftijd 67 jaar is, zit ik met een gat van 2 jaar. Ik ben nu 52 jaar. Dat gat wordt ook steeds langer naarmate ik later met pensioen ga. Wilde dit gewoon melden. Ik ga er vanuit dat Loyalis niet ineens uit zichzelf de jaren compenseert voor wat de overheid heeft beslist.”
Uitleg van Rogier de Haan over de arbeidsongeschiktheidsverzekering
MAX ombudsman Rogier de Haan zegt dat er in de loop der jaren veel meldingen zijn binnengekomen over de arbeidsongeschiktheidsverzekering. Hij onderscheidt 2 belangrijke zaken in de discussie over de AOV: “Allereerst: bepaalde beroepen kun je niet verzekeren tot aan de AOW-leeftijd, maar bijvoorbeeld maar tot je 60ste. Vaak zijn dat nou net de beroepen met de hoogste risico’s, bijvoorbeeld in de bouw.”
“Het andere issue is dat deze verzekeringen zijn afgesloten tot de AOW-leeftijd. Voor veel oudere zzp’ers is dat tot de vroegere grens voor AOW, namelijk 65 jaar. Maar sinds 2013 is de AOW-leeftijd in stapjes verhoogd naar 67 jaar. Die mensen zitten nu met een onverzekerd gat van 2 jaar. Zijn ze op dit moment al arbeidsongeschikt, dan kunnen ze gat niet dichten met een aanvullende verzekering. Dat is geen onwil van de verzekeraars; zij mogen nu eenmaal geen huis verzekeren als het al in brand staat. Maar ook mensen die nog werken, lopen hard aan tegen dat pensioengat tot hun 67ste. Want in theorie is het vaak wel mogelijk om zich bij te verzekeren, maar in de praktijk kost dat de absolute hoofdprijs.”
Vergelijking met de oude WAZ
De nieuwe wet lijkt sterk op de Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen (WAZ), die in 2004 werd afgeschaft. Ook die wet verplichtte zelfstandigen om zich te verzekeren. De uitkering bedroeg toen ook al 70 procent van het minimumloon.
Reactie van organisaties van zzp’ers
Organisaties en zelfstandigen reageren gemengd. De Vereniging Zelfstandigen Nederland (VZN) noemt het voorstel ‘acceptabel’ omdat de langere wachttijd de premie lager maakt (zie boven). “Het verplichte karakter van de verzekering blijft een zure appel voor veel zelfstandigen. In reactie op de uitgelekte plannen voor de BAZ (Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen) kunnen we stellen dat het een basisverzekering is die past bij de kenmerken van zelfstandige ondernemers. Het is gelukt om […] de wachttijd naar 2 jaar te brengen en de kosten flink naar beneden te krijgen. Daar zijn we gematigd tevreden mee.”
FNV Zelfstandigen ziet het als een noodzakelijke bescherming. Veel zzp’ers vinden het geen vetpot, maar wel beter betaalbaar en een manier om stress bij ziekte te voorkomen. “FNV Zelfstandigen vindt het belangrijk dat zelfstandigen zich kunnen verzekeren van een (basis)inkomen bij langdurige ziekte en arbeidsongeschiktheid. Zelfstandigen blijken zich moeilijk te kunnen verzekeren; slechts ongeveer 20 procent van de zelfstandigen is nu verzekerd. Commerciële polissen eindigen vaak ruim voor de AOW-leeftijd.”
(Bron: Rijksoverheid, KvK, Vereniging Zelfstandigen Nederland, FNV, VZN AD, NOS, archief. Foto: Shutterstock)