Glastuinbouw gebruikt bijna geen insectengif meer, is ons voedsel nu veilig?
De glastuinbouw gebruikt op 95 procent van de grond biologische bestrijding, kopt Centraal Bureau voor de Statistiek. Het CBS keek daarvoor naar 9 gewassen waaronder paprika, tomaat en komkommer. Mooi nieuws, want veel consumenten hebben liever een komkommer zonder gif. Maar is het echt zo dat er nu geen bestrijdingsmiddelen meer zitten op onze groente?
Niet het hele verhaal
Helaas is dat niet het hele verhaal, legt Margriet Mantingh van pesticiden-actienetwerk PAN Nederland uit. “Het is een goed begin, en ik ben er blij mee. Maar het CBS meldt in dit geval alleen cijfers over het gebruik van bestrijdingsmiddelen tegen insecten, zoals spintmijten en andere plaaginsecten. Maar behalve bestrijdingsmiddelen tegen insecten, heb je ook gif tegen onkruid en tegen schimmels. Daar gaan deze cijfers niet over.”
Biologisch bestrijden in kas makkelijker dan op akkers
Veel plaaginsecten kunnen worden bestreden met andere insecten, zoals roofmijten of sluipwespen. “In de glastuinbouw, de kassen, kun je deze biologische bestrijding goed toepassen. Omdat een kas gesloten en gecontroleerd is. Sluipwespen kunnen in een kas niet wegvliegen, of dood gaan van de kou. Op de open grond, de akkers buiten, is dat veel moeilijker. Daar worden insecten dus nog wel met gif bestreden.”
Wel gif tegen schimmels op kasgroente
Maar ook op glasgroente zit nog veel gif, laat Mantingh weten. “Wij hebben 3000 analyses van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit doorgespit. We keken naar het gemiddelde van 2019. Op aardbeien zaten 0.8 miligram gifresten per kilo. Op bladgroenten zoals rucola, sla en kropsla zaten 3 of meer verschillende soorten gif. Tomaten, andijvie en komkommers hadden gemiddeld 1 tot 2 soorten gif.” Hoe het dan kan dat CBS meldt dat insecten vooral biologisch worden bestreden? “Insecticiden zijn maar 1 type bestrijdingsmiddelen. In de kassen gebruikt men weinig middel tegen insecten en tegen onkruid. Maar schimmels worden onder glas nog wel veel met gif bestreden.”
Ook insectengif op sierplanten voor de tuin
Volgens CBS worden insecticiden voor tomaten, komkommers, paprika’s en rozen bijna niet meer gebruikt. Maar bij sierplanten in pot, bedoeld voor de tuin, worden insecten nog wel met gif bestreden. Dat ziet ook PANNL, zegt Mantingh. “Wij hebben een steekproef gedaan met 12 verschillende planten uit 3 tuincentra. We kozen planten die van nature bijen helpen, zoals campanula-klokje, lavendel, spaanse margriet en vlinderstruik. In totaal kwamen we 42 verschillende bestrijdingsmiddelen tegen. Daarvan was 33 procent gif tegen insecten, 57 procent was gif tegen schimmels en 10 procent was gif tegen onkruid. Per plant vonden we gemiddeld 10 soorten gif, waarvan tussen de 2 en 4 tegen insecten.
Insectensterfte
Wie een lavendelplant koopt om de bijen te helpen komt dus misschien van een koude kermis thuis. “Niet alle insecten zullen direct dood gaan aan een plant met pesticide. Maar er is bijvoorbeeld een bijensoort die als hij met gif in aanraking komt zijn nest niet meer op temperatuur kan houden. Zijn larven gaan dus wel dood. Een andere soort bij kan bijvoorbeeld zijn volk niet meer terugvinden. Insectensterfte is vervolgens weer slecht voor vogels. De grutto heeft het bijvoorbeeld moeilijk, omdat grutto-kuikens insecten eten. Ze verhongeren in ons land.”
Is gif op voedsel een probleem?
Ook voor mensen kunnen bestrijdingsmiddelen een probleem vormen. “Nederlands oppervlaktewater is het meest vervuild van heel Europa. Zoveel bestrijdingsmiddelen zitten erin. Dat komt vooral uit de kassenteelt. Ook in de lucht die we inademen zitten bestrijdingsmiddelen, zelfs in de stad waar bijna niet gespoten wordt. En sommige soorten gif kunnen hormonen verstoren, of zijn misschien kankerverwekkend. Officieel mogen bestrijdingsmiddelen met een hormoon-verstorende werking niet van de EU, maar toch zijn die middelen nog op de markt.”
Wat moet er gebeuren?
Er zijn regels voor bedrijven die bepalen hoeveel gif ze mogen gebruiken. Maar volgens Mantingh zijn die normen altijd te hoog. Gif wordt namelijk steeds dodelijker. “Voor een bepaalde nieuwe gifsoort heb je maar 1 eetlepel nodig per hectare. Het bestrijdt alles, maar op het eindproduct kun je het niet waarnemen of meten. Je kunt dus ook niet zien of het voedsel nog veilig is. En voor het bestrijden van onkruid, plaaginsecten en schimmelziekten heb je helemaal geen gif nodig. Er zijn namelijk ook biologische teelt-technieken waardoor planten gezond kunnen groeien. Maar dan zonder gif.”