Lucratieve bezwaarbureaus verstoppen de rechtspraak. Wat heeft u eraan?

Wat doen bezwaarbureaus precies?

In haar op 9 mei 2023 gepubliceerde jaarverslag bespreekt de Raad voor de Rechtspraak de gang van zaken rond deze bezwaarbureaus. Deze Raad vormt het bestuur van de meeste rechtsprekende organisaties in Nederland: 11 rechtbanken, 4 gerechtshoven, het CBb en CRvB.

Dit is er volgens de Raad aan de hand: “Minstens 70 procent van de WOZ-zaken en 95 procent van de bpm-zaken bij de rechtbanken is afkomstig van no cure, no pay-bureaus. Zij roepen burgers op bezwaar te maken tegen bijvoorbeeld de vastgestelde WOZ-waarde van hun huis, de belasting van hun personenauto (bpm) of tegen een parkeerbon.” In maart 2023 heeft Meldpunt aandacht besteed aan de hausse aan bezwaarprocedures.

Hoe verdient het bezwaarbureau aan uw klacht?

Het bezwaarbureaus voert het proces namens de burger, die online een machtiging invult. Ook is er een invullijst met daarin bijvoorbeeld allerlei vragen over de staat waarin zijn huis verkeert. Dat leidt uiteindelijk tot een bepaling van de hoogte van de WOZ. Als de burger gelijk krijgt in het proces, dan gaat de daarbij toegewezen proceskostenvergoeding naar het bureau dat het proces heeft gevoerd. Het kan ook gaan om een vergoeding voor immateriële schade of een dwangsom. “Daarbij worden regelmatig de grenzen van het vergoedingssysteem opgezocht om zoveel mogelijk financieel voordeel uit de procedure te halen. Niet voor de burger, maar voor het bureau zelf,” zegt de Raad.

Belastingrechtspraak raakt verstopt

Henk Naves, voorzitter Raad voor de rechtspraak wijst erop dat de (belasting)rechtspraak verstopt raakt door dit soort no cure, no pay-zaken. Bij zogenoemde Mulderzaken (verkeersboetes) speelt min of meer hetzelfde. Het gaat om tienduizenden (extra) zaken die de druk op de rechtspraak verhogen.

“De baten voor de burger bij dit soort zaken zijn vaak gering, de kosten voor de samenleving lopen in de miljoenen,” zegt Naves. “Er is niets mis met bedrijven die burgers bijstaan bij hun gang naar de rechter. Maar we zien hier een praktijk waarbij de rechtsgang op zichzelf lucratief is.”

Casino-procederen

In een recent stuk in NRC (19 april 2023) wordt de hierboven beschreven praktijk waarin een commercieel claimbureau bezwaar maakt namens de burger tegen boetes en aanslagen omschreven als: casino-procederen. “Procederen is ook een verdienmodel, voor juristen. Hebben burgers daar wat aan?” luidt de vraag. In het artikel gaat het over rechtsmisbruik door digitale ‘bezwaarboeren’. Het recht als speeltje van de calculerende burger en de juridisch ondernemer. Bij elke gelegenheid dat een vormfout zich voordoet, is er een zaak. De krant legt de bal bij de wetgever, want de ‘effectieve rechtsbescherming’ van de burger lijdt eronder.

Brief aan de Tweede Kamer

De Bezwaarbureaus hadden op dat moment al de aandacht van Marnix van Rij, staatssecretaris van Financiën – Fiscaliteit en Belastingdienst. Die schrijft op 23 maart 2023 in een brief aan de Tweede Kamer dat die proceskosten die bezwaarbedrijven opstrijken een verdienmodel zijn, maar minder lucratief is voor burgers. De consumenten zouden er hooguit een paar tientjes wijzer van worden.

Van Rij schrijft: “Hoewel uiteraard niet alle bedrijven over één kam geschoren kunnen worden, kan worden geconstateerd dat dit een werkwijze en verdienmodel stimuleert waarbij zoveel mogelijk proceshandelingen worden verricht die voor vergoeding in aanmerking komen. Deze financiering van het fiscale rechtssysteem voor de WOZ en de BPM zorgt voor perverse prikkels waardoor de uitvoering van (toekomstige) fiscale wetgeving en het behandelen van fiscale procedures worden verdrongen in de uitvoering en rechtspraak.”

Mogelijke wetswijziging

Van Rij schrijft in zijn brief een wetswijziging op dit punt te overwegen: “Ik ben aan het verkennen of de Wet WOZ zodanig kan worden gewijzigd dat voor een correctie binnen een bepaalde bandbreedte van de waardevaststelling geen recht zou bestaan op toekenning van een proceskostenvergoeding. Een soortgelijke maatregel wordt ook voor de BPM verkend.”

Reactie van bezwaarbedrijven

Meldpunt vroeg Paul van Rosmalen, voorzitter van de Vereniging Rechtsbescherming Lokale Belastingen (VRLB) en tevens medeoprichter van WOZ-advieskantoor Eerlijke WOZ, om een reactie. Deze belangenclub vertegenwoordigt 90 procent van alle kantoren in deze branche. “We zien het dilemma ook. Je kunt niet zomaar elke WOZ-zaak uitvechten tot aan de hoogste rechter,” zegt hij. “Jazeker, de rechtspraak heeft het zwaar. Maar daar is ook veel bezuinigd. En dat breekt ze nu op.”

Maar hij wil zich niet verschuilen achter bezuinigingen op de rechtspraak. Wel wil hij het beeld dat er bestaat over de ‘bezwaarboeren’ met cijfers graag enigszins nuanceren: “Er vallen jaarlijks 9,5 miljoen WOZ- beschikkingen op de deurmat. Daarvan komen er gemiddeld zo’n 10.000 voor de rechter.”

Schatting aantal WOZ-beroepszaken voor de rechter in 2023

Voor dit jaar zijn de schattingen van de VRLB:

• 9,5 miljoen WOZ beschikkingen
• 520.000 aanvragen voor bezwaar bij bezwaarbureaus
• 260.000 bezwaren komen daar na filtering uit voort. De helft van de aanvragen is dus al afgevangen door adviseurs.
• Uit cijfers van de Waarderingskamer, de toezichthouder die gemeenten controleert op de uitvoering van de WOZ-wet, blijkt dat jaarlijks 30 tot 40 procent van alle bezwaren wordt gehonoreerd (78.000-104.000 bezwaren).
• 9.000 gaan na beslissing van gemeente op bezwaar in beroep bij de rechter
• 3.000 daarvan worden geschikt voordat ze bij de rechter komen
• 6.000 beroepszaken komen uiteindelijk voor de rechter

“Het aantal schikkingen geeft aan dat gemeenten secuurder kunnen zijn in de behandeling van de bezwaren. Met een schikking zegt de gemeente eigenlijk dat hun beoordeling in bezwaar anders had gemoeten.” concludeert van Rosmalen. “Er zijn in totaal in alle rechtsgebieden 1,4 miljoen rechtszaken in ons land, waarvan 28.000 in het belastingrecht, waar WOZ onder valt. In 2023 verwachten we 9.000 beroepen; dat is 1 op de 3 belastingzaken. Dat vind ik niet veel als je bedenkt dat de WOZ met afstand het meest voorkomende overheidsbesluit is waar burgers jaarlijks mee worden geconfronteerd.”

De wet op de WOZ moet verbeterd worden

Met andere woorden: Van Rosmalen vindt de cijfers voor de bezwaarbureaus in de WOZ wel meevallen. Toch zegt hij dat elke rechtszaak er eigenlijk 1 te veel is, en dat hij de signalen vanuit de rechtspraak serieus neemt. Behalve dat de bezuinigingen op de rechtspraak hun tol hebben geëist, ziet hij nog een belangrijke reden voor bezwaren en beroepsprocedures. En dat is de wet zelf, die te onduidelijk is.

“Gemeenten zijn wettelijk verplicht alle gegevens te leveren om de WOZ-waarde te onderbouwen (artikel 40 Wet WOZ). Transparantie is belangrijk. Maar welke gegevens dat precies wel of niet zijn, zegt die wet niet. Dus laat de wet het aan rechters om dat in te vullen. Die oordelen vaak wisselend.” Dit leidt tot onduidelijkheid en veel rechtszaken (zogenaamde artikel 40-zaken). Op dit moment werken gemeenten met taxatieverslagen die onvoldoende gegevens bevatten. Van Rosmalen pleit er daarom voor bij wet vast te stellen welke gegevens gemeenten verplicht zijn te leveren en daarbij één sjabloon taxatieverslag te gebruiken. Dit zou moeten leiden tot fors minder beroepszaken en minder druk op de rechtspraak, aldus de VRLB. Van Rosmalen: “Helder voor burgers, gemeenten en rechters. Ik schat dat de druk op de rechters dan zal verdwijnen als sneeuw voor de zon. Nog maar een kwart van de 9.000 beroepszaken zal dan overblijven.”

Woorden van gelijke strekking heeft de VRLB geschreven in een brief (11 mei 2023) als antwoord op de brief van staatssecretaris Van Rij.

WOZ hoger dan ooit, massaal aantal bezwaren. Tijd voor een ander systeem?

(Bron: Raad voor de Rechtspraak, Rijksoverheid, VRLB, Archief. Foto: MAX)